Lokman Hekim Sözleri ve Hayatı

Ey oğul! Senin iyiliğini isteyen dostlarının tavsiye ve öğütlerini can kulağıyla dinle.

Ey oğul! Takvayı kendin için kârlı bir ticaret olarak kabul et. Çünkü böyle ticaretler sonsuz kazançlar temin eder.

Ey oğul! Yemeğe herkesten önce el uzatma.

Ey oğul! Hizmetçi ve benzeri kimselerle şakalaşma. Çünkü bunlarla şakalaşmak hakaret ve düşmanlığa sebep olur. Onlara öyle muamele et ki, hem seni sevsinler, hem de senden korksunlar.

Ey oğul!Misafirler çekingen davranırlarsa üç defadan fazla yemeleri için ısrar eyleme. Yemek yeme isteğin yoksa özür beyan eyle.

Ey oğul! Allah'tan hakkıyla kork. Kalbinin bozuk olduğunu bildiğin halde başkalarının sana saygı göstermesi için takva ehli olduğunu ihsas ettirme.

Ey oğul! Hurma ve kayısı gibi sayılabilir meyveleri teker teker ye, çifter çifter yeme ve çekirdeklerini bir tarafa topla.

Ey oğul! Kayaları uzaklara taşımak, ahmak adama laf anlatmaktan daha kolaydır.

Ey oğul! Kötülük ve günahlar senden sakındığı gibi, yani işlemedikçe sana dokunmadığı gibi, sen de onlardan sakın. Çünkü kötülük kötülüğü, günah da günahı çeker.

Zikir ve duadan bir an olsun bile gafil kalma aksi takdirde etrafımızda dolaşan habis ruhlara mahkum olursun.

Kendin için hoş görmediğin şeyi başkalarına reva görme.

Ey oğul! Tembel olma. Tembellik bedbahtlık alâmetidir.

Ey oğul! Elinden ekmek ve yemek parçası düştüğünde al, temizle ve öyle ye.

Ey oğul! Her yerde ve her zaman Allah'ı yanında hazır nazır olarak bil.

Başkalarının sana yaptıkları fenalıkları unut amma senin onlara yaptığın fenalıkları asla unutma onu tekrar iyilik yapmakla bertaraf etmeye çalış 1 ey oğulcağızım, ciğerparem!allah'ı tanı, ona hiçbir şeyi ortak kosma.

Ey oğul! Varlık yokluktan, akıl sarhoşluktan iyidir.

Ey oğul! Horozdan daha geri kalma. Çünkü sen uykunun derinliklerinde iken, o dünyayı sese vererek insanları uykudan uyandırmaya çalışır.

Ey oğul! Bir işe başladığın zaman, meydana gelmeden önce kimseye açma ki, mahcup düşmeyesin.

Ey oğul! Her işinde ilim ve tecrübe sahibi kimselerle istişare et, onların fikrini almaya çalış.

Ey oğul! Sofrada bulunan arkadaşlarına ara sıra göz ucuyla bak. Yemek ve ekmeği o tarafa sür.

Ey oğul! Tevbeyi geciktirme. Çünkü ölüm ansızın geliverir.

Ey oğul! İki dünyada mes'ut olmak istiyorsan, kendini anla. Okuyup bilgili olmaya çalış. Çalış ki, bilenle bilmeyen bir olmaz.

Ey oğul! Kendi milletinden olmayan bir kızla evlenme. Aksi takdirde çocukların ileride sıkıntıdan kurtulamazlar.

Ey oğul! Kimse hakkında atıp tutma.

Ey oğul! Açıkta ve gizlide iyi olmaya çalış.

Ey oğul! Yemek yerken önünden al, ekmeğin ve tabağın ortasından alma.

Ey oğul! İçini dışından daha çok süsle: İçin Hakkın, dışın halkın baktığı yerdir.

Ey oğul! Yolda yürürken yüzünü gözünü oraya buraya çevirme ki, gönlün vesvesede kalmasın.

Herkesin değerini ve layık olduğu hürmeti muhafaza eyle.

Ey oğul! Cahili vasıta olarak kullanmaktan, işini gördürmekten uzak dur. Şayet akıllı birisini bulamazsan kendi işini kendin gör.

Ey oğul! İlim ve takva ehli veya herhangi bir sebeple senden ileride bulunan bir kimsenin huzurunda dilini tut.

Ey oğul! Yemek esnasında güzel şeylerden bahset.

Ey oğul! Kendini ve çocuklarını övüp durma.

Ey oğul! Yemek arasında çok su içme. Su içerken bardağın içine bak. İçine uygunsuz bir şey düşmüş olmasın. Suyu içerken üç nefeste içiver.

Ey oğul! Çok yemek kalbe katılık ve gaflet verir. İbadette tembelliğe sebep olur.

Ey oğul! Acizliğini ve fakirliğini hiç kimseye, hattâ ailene dahi açma ki, onların yanında itibarın düşmesin, sözünü dinlemez olmasınlar.

Ey oğul! Bıyık ve sakalınla oynama. Parmağını burnuna sokma. Yollara tükürme, sesli sümkürme. Elinle sinek kovalamayı terk et.

Oğlum, namazını dos doğru kıl. İyiliği tavsiye et, kötülükten sakındır. Başına gelene sabret. Şüphesiz ki bunlar uğrunda azim ve sebat edilmeye değer işlerdendir.

Ey oğul! Dünyaya geldin geleli âhirete doğru yol alıyorsun. Bunun için âhiret yurdu, sana dünya yurdundan daha yakındır.

Ey oğul! Yemeğin başında Bismillah, sonunda Elhamdülillah, ortasında da nimetin Allah'tan geldiğini düşün.

Ey oğul! Yemekten önce ve sonra ellerini yıka. Bu hal fakirliğini giderir, göze kuvvet verir.

Ey oğul! Bir kimse ile bozuşursan, dilini tut ve makbul olan sözü söyle. Önce düşün, sonra söze giriş.

Ey oğul! Sözünde, işinde ve gidişinde doğru ol. Doğru olan sözlerinin bile hayrete ve tereddüde sebep olacaksa, söyleme daha iyi.

Ey oğul! Emanete hiyanetten elini çek.

Ey oğul! Borçlanmaktan uzak dur. Çünkü borç, seni gündüz zillete sürükler, gece de üzüntüye boğar.

Ey oğul! Lokmayı küçük tut ve iyice çiğne.

Başkalarının evlerinde olduğun zaman gözlerini evlerindeki eşyalardan kapat, kapı pencereden sakin çünkü bu, kötü hisleri hane halkında veya sende uyarır, önüne geçemezsin.

Ey oğul! Allah, yalancının yüz suyunu kurutur, haya duygusunu giderir. Ahlâksız kimsenin de sıkıntısı hiç eksik olmaz.

Ey oğul! Birisiyle dostluk kurmak istiyorsan, önce onu öfkelendirecek bir şey yap. Şayet öfkeli iken sana insaflı davranırsa ona yaklaş, insafsız davranırsa uzak dur.

Ey oğul! Konuşurken sözü fazla dağıtma. Aksi takdirde şerefine zarar gelir. Konuşurken başkalarını utandırma. Kaş göz işareti yapma. Güzel ve lâtif sözleri duymaya çalış. Fazla hayrete düşme. Sözün tekrarlanmasını isteme. İnsanları güldürecek ve kendini maskara edecek sözlerden sakın.

Ey oğul! Allah'tan öyle bir şey iste ki, günah işlemeye cesaretin olmasın. Ve Allah'tan öyle kork ki, rahmetinden hiçbir zaman ümidin kesilmesin.

Ey oğul! Dünya dipsiz bir denizdir. Onda niceleri boğulmuştur. Bunun için takvadan bir gemi edin. İçine îmânı yükle. Tevekkül yelkeniyle açıl. Ancak bu şekilde selâmetle yol alır, sahile çıkarsın.

Ey oğul! Çocukları ve elinin altındakileri terbiye ederken şiddetten sakın. Öfkelendiğin vakit vakarla geçiştirmeye çalış. Mümkün olursa sövüp dövme ki, aksi takdirde onların gözünde mehabetin yok olur.

Ey oğul! İnsan fakir de olsa ilim ve hikmetiyle hükümdarların meclisinde yer alır.

Ey oğul! Öyle bir zaman gelecek ki, sabırlı insanların bile yüzü gülmez olacaktır.

Ey oğul! Allah nazarında seni utandıracak işi bırak.

Ey oğul! Katılacağın meclisleri kendin ara bul. Allah'ın anıldığı meclisleri bulunca hemen oturuver. Çünkü âlim isen ilmin artar, cahil isen yeni bir şeyi öğrenmiş olursun. Oraya inen rahmetten sen de payını alırsın. Allah'ın anılmadığı meclislere hiç katılma. Çünkü âlim de olsan, cahil de olsan zarar görürsün. Ayrıca oraya inecek olan İlâhî gazaptan sen de nasibini alırsın.

Oğlum, eğer yaptığın iş hardal tanesi kadar bile olsa ve bir taş içine girse, Allah onu ortaya çıkarır. Muhakkak ki, Allah en gizli işleri bütün inceliğiyle bilir, O her şeyden hakkıyla haberdardır.

Ey oğul! Bir kimsenin evinde misafir kaldığın vakit gözlerine dikkat et. Her tarafa bakıp durma. Durumuna vakıf olduktan sonra dine aykırı da olsa sırrını ifşa etme.

Ey oğul! Dilini 'Allah'ım, beni affet' demeye alıştır. Çünkü öyle anlar vardır ki, o saatlerde Allah duaları reddetmez, istediğini ihsan eder.

Ey oğul! Sofrana takva ehli mü'minleri davet et.

Başkasına nasihat vermeden önce kendin o tavsiye edeceğin şeyi önce kendin yap kendi ölçüne göre söz söyle herkesin hakkına riayet et.

Ey oğul! Yemeğin başında ve sonunda bir parça tuz yemek birçok hastalığa karşı devadır.

Ey oğul! Bir cemaat içinde bulunduğunda onlar ayakta iken oturma. Oturdukları zaman sen de oturuver.

Ey oğul! Sükût ve teenni ile hareket et. Az konuş. Çok konuşmak, yanılmaya sebeptir.

Ey oğul! Sadakayı çok ver. Mal sevgisini gönlünden çıkar.

Ey oğul! Nice ağır yükler taşıdım. Fakat kötü komşu kadar ağır bir yüke rastlamadım. Nice acılar tattım, fakat fakirlikten daha şiddetli bir acı tatmadım.

Lokman hekim'e: bilgeliğini kimlerden aldın? Diye sorduklarında: körlerden, cevabını vermiş. Çünkü onlar, yoklamadan adım atmazlar.

Ey oğul! Bir kimsenin davetinde bulunduğun vakit, azla yetin. Dalkavukluk edip de o yemeği övmekle başkalarının yemeğini kötüleyip tahkir etme.

Ey oğul! Ahlâkını düzelt. Dostuna da, düşmanına da güler yüz göster. Ancak değerin ve itibarın kırılacak derecede hareket etme.

Ey oğul! Yemeği çabuk yeme.

Ey oğul! Tek elle ekmeği koparma. Bu hareket kibirli insanların âdetidir.

Ey oğul! İnsanların gönlünü almaya çalış. Allah'ın rahmetinden ümidini kesme.

Gururlanıp insanlardan yüzünü çevirme. Yeryüzünde kasılarak yürüme. Çünkü Allah büyüklük taslayan ve övünenleri sevmez.

Ey oğul! Cenaze merasimlerine katıl. Düğün merasimlerinden de uzak durmaya çalış. Çünkü cenaze sana âhireti hatırlatır; düğün ise dünyaya çeker.

Ey oğul! Senden bir şey istendiği zaman, elinden geliyorsa vermeye çalış. Birinden bir şey istediğinde de fazla ısrar etme.

Hani Lokman oğluna öğüt verirken demişti ki, 'Oğlum (ey oğul!) Allah'a ortak koşma. Muhakkak ki şirk pek büyük bir zulümdür.

Bir cemaatta bulunduğun zaman dilini faydasız söz söylemekten sakındır çünkü dil insanı ipe götürür.

Ey oğul! Alimlerin meclisinde bulun. Hikmet ehlinin sohbetlerini dinle. Çünkü Allah kuru toprağı yağmurla nasıl canlandırırsa, ölmüş kalbleri de hikmetli sözlerle öyle diriltir.

Yemek, içmekte boğazına zarar verecek şeylerden koru.

Ölümü hiçbir an unutma ve ondan korkma hayırlılar için ölüm üstün mükafattır öyle ise ölüme hazırlan.

Ey oğul! Misafir geldiği zaman mümkünse yemeği büyük kaba koy, berekete sebep olur.

Ey oğul! Cahil kimselerle dostluk kurma. Çünkü onunla dost olursan, kendi yaptıklarını senin hoş karşıladığını sanar.

Ey oğul! Dinle alakası olmayan meselelerde aksi vaki ise tartışmaya ve münakaşaya girme.

Ey oğul! Bir şeyi vaktinden önce isteme.

Badet esnasında yahut günah işlemek arzusu anlarında kalbini vesveseden koru, müdaafasına kalkışma, hislerini hayra yönelt.

Arkadaşlarına yapmış olduğun iyilikleri unut onlardan teşekkür bekleme mükafatı Allah'tan bekle emellerini o'nun ihsanına bağla.

Ey oğul! Sıcak olan yemeğe soğutmak için ağzınla üfleme, soğuyuncaya kadar bekle.

Ey oğul! Bir cemaatin bulunduğu yere gittiğin vakit, önce onlara İslâmın okunu at, yani selâm ver. Sonra bir köşeye otur, onları konuşuyor halde görmedikçe sen de konuşma. Şayet Allah'ın zikrine dalacak olurlarsa sen de onlara katıl. Fakat başka bir söze geçerlerse oradan ayrıl.

Yavrum mide dolduğu zaman düşünce uyur. Hikmet susar, azalır. ibadetler geri kalır.

Ey oğul! Şimdiye kadar susmaktan dolayı hiç pişmanlık duymadım. Çünkü söz gümüşse, sükût altındır.

Ey oğul! Her şeyin hayırlısı olan orta yolu tercih et.

Ey oğul! Acele etme, acele şeytan işidir.

Yürüyüşünde mutedil ol. Sesini alçalt. Seslerin en çirkini, şüphesiz ki, eşeklerin sesidir.

Ey oğul! Hayasız gençlerle ve o halde olan kız çocukları ile ülfet etme. Çünkü dünya ve âhirette mezellete sebep olur.

Oğulcuğum! Konuştuğum için pişman olmuşumdur ama sustuğum için asla pişman olmadım.

Ey oğul! Doğru söyle, Allah'tan gelene razı ol.